ORKA

Fonds van de OKK

In hartje Utrecht, in de Mariahoek, zetelt de Oude Roomsch-Katholieke Aalmoezenierskamer, kortweg ORKA. Deze kamer is in 1674 opgericht met als doelstelling diegenen te ondersteunen die niet in staat zijn in de eigen behoeften te voorzien. Kort gezegd: armenzorg. Hoewel de tijden veranderd zijn, is er nog steeds een taak weggelegd voor de ORKA. Het college van regenten, bestaande uit vier leden, komt maandelijks bijeen om aanvragen en praktische en beleidsmatige zaken te bespreken en zo het fonds te besturen.

 

Het ontstaan

Na de reformatie (1580) was de armenzorg voor alle armen in de stad Utrecht opgedragen aan de Gereformeerde Diaconie. Jarenlang heeft de katholieke diaconie geprobeerd samen te werken maar de slotsom was dat er geen armenzorg werd geboden aan katholieken. Om hier in te voorzien werd op 1 oktober 1674 een Utrechtse katholieke aalmoezenierskamer opgericht. In 1723 kwam het tot een breuk tussen de kerk van Rome en Utrecht en daarna, in 1746, kwam ook de samenwerking binnen de Utrechtse katholieke diaconie tot een eind. De Oude Roomsch-Katholieke Aalmoezenierskamer, zoals de kamer aan de cleresiekant vanaf toen ging heten, kocht toen het weeshuis aan de Mariahoek en zetelt sinds die tijd daar. Het jaar 1674 blijft het jaar van oprichting en nog altijd viert de ORKA dit op 1 oktober.  

 

Het kapitaal

Toen de ORKA werd opgericht was er, door toedoen van de Gereformeerde Diaconie, geen enkel kapitaal ten behoeve van de katholieke armen in de stad. Nood was er wel. De Fransen hadden de stad berooid achtergelaten en daar kwam in 1674 ook nog eens een cycloon bij die niet alleen het schip van de Domkerk deed instorten maar ook vele gezinnen in de armoede stortte. Om aan geld te komen werd een beroep gedaan op de offerbereidheid van de Utrechters. Er werden collecten gehouden, lijfrenten en leningen verstrekt en legaten gegeven. Hierbij ging het niet alleen om geld maar ook om landerijen en onroerende goederen. Blijkbaar was de offerbereidheid groot want al aan het eind van de zeventiende eeuw werd een pand gekocht dat ging dienen als kindertehuis. En dankzij al degenen die bijdroegen kan de Stichting ORKA tot op de dag van vandaag invulling geven aan haar taak.  

 

Armenzorg

In voorgaande eeuwen was de armenzorg zichtbaar. Elke regent had een bepaalde wijk onder zijn hoede. In die wijk bezocht hij de gezinnen en hield hij toezicht, bijvoorbeeld op de medische zorg. Jaarlijks waren er tientallen bedelingen: men kreeg eten, zoals brood en aardappelen, brandstof zoals turf, kleren en klompen. Naast zorg in nature werden er uitkeringen verstrekt, bijvoorbeeld voor het volgen van een opleiding, voor begrafenissen of voor het opzetten van een eigen bedrijf. Ook vrouwen die door hun man waren verlaten en achter bleven met kinderen, werden ondersteund. Regentesk ging het wel: een aanvraag moest in alle nederigheid en een verstrekking was aan voorwaarden gebonden. En de regenten controleerden of die wel goed werden nageleefd.

 

Zorg voor wezen

Een van de eerste dingen die de ORKA realiseerde toen de middelen dit toelieten was het opzetten van een tehuis voor wezen. In 1696 werd dit tehuis geopend aan de Bemuurde Weerd en in 1729 verhuisde het naar de Mariahoek. De kinderen kregen algemeen onderwijs en leerden een vak. De dagelijkse gang van zaken was zwaar. Om vijf uur moesten de kinderen opstaan en doorliepen ze een tredmolen van bidden, handen wassen, naar de mis, ontbijten, naar een lezing luisteren, een uur zwijgen, naar school en weer bidden. Zo ging het de hele dag en de hele week door: bidden, werken en zwijgen. Ongehoorzaamheid werd zwaar gestraft. Het weeshuis is in 1933 gesloten.

 

Zorg voor bejaarden

In 1855 werd voor de groepshuisvesting van bejaarden een pand aangekocht, eerst in de ABC-straat en later in de Spoorstraat. In 1904 werden weeshuis en bejaardenhuis samengevoegd en beide ondergebracht in de Mariahoek. Hoewel de verzorging en de sfeer er goed was, kon het huis de vorige eeuw niet voldoen aan de eisen van de Wet op de Bejaardenoorden en in 1973 werd besloten het bejaardenhuis te sluiten.

 

Sociale zorg nu

De tijd is veranderd. De welvaart is toegenomen en de zorg voor bejaarden en wezen is nu een overheidstaak. Materieel gebrek is minder zichtbaar. Nieuwe sociale problemen doen zich voor: verslaving, eenzaamheid, illegaliteit, ontreddering. Dat alles heeft het werk van de ORKA veranderd.  Nog steeds is het zo dat ORKA voorziet in situaties waarin mensen door omstandigheden als ziekte, scheiding of ontslag, tussen wal en schip vallen. Pastores en kerkbesturen kunnen aanvragen hiervoor indienen bij de secretaris van de ORKA, mevrouw I.E. van Kasteel, De Maat 23, 3931 AR Woudenberg, orkasecretariaat@gmail.com. Daarnaast zoekt de ORKA vooral de samenwerking met anderen op het terrein van diaconie en sociale zorg.

 

Samenwerking met anderen

Zo ondersteunt ORKA, inmiddels erkend als ANBI-instelling, direct een aantal sociale of diaconale organisaties of activiteiten binnen of buiten onze kerk. Voorbeelden hiervan zijn:

-        Diaconale activiteiten van parochies, met name van de parochie Utrecht

-        SWOKU en SWOKA, Sociaal Werk Oud Katholiek Utrecht/Alkmaar

-        OMDUW, Oecumenische Missionaire Diaconale Utrechtse Werkgroep

-        Hospices Vleuten en Utrecht

-        Stichting Noodhulp Utrecht

-        Oud-Katholiek kampwerk

Daarnaast mag de landelijke kerk op een vaste, meerjarige ondersteuning rekenen. Dit laatste is bedoeld om langer lopende projecten mogelijk te maken. Ten slotte is er jaarlijks een bedrag gereserveerd voor het groot onderhoud van gebouwen. Aanvragen hiervoor kunnen kerkbesturen indienen bij de Commissie Financiën en Materieel (CFM).  

Informatie ten behoeve van ANBI vindt u hier.

De ORKA is opgenomen in de Utrechtse Fondsenzoeker.