Congres - Reisverslag

Jacob Visser maakte persoonlijke verslagen van het internationale congres in Praag 2002.

• Congresberichten 1
• Congresberichten 2
• Congresberichten 3
• Congresberichten 4
• Congresberichten 5
• Congresberichten 6
• Korte terugblik

Congresberichten 1 (19 augustus 2002)
Vandaag gaat het Internationaal Oud-Katholieken Congres in Praag van start. Nog voor de officiele opening de eerste indrukken van onze speciale reporter ter plaatse, Jacob Schipper."

"…..naar een land dat ik u wijzen zal"
Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw

Alleen al om zo'n intrigerende titel "…..naar een land dat ik u wijzen zal" bekruipt je de lust om je koffers te pakken en op reis te gaan. Net als Abraham weet je niet waar je terecht komt, maar toch doe je het omdat je weet dat zinvol is. Interessant hoe dit centrale thema deze week in de verschillende discussiegroepen zal worden uitgewerkt.
Zelf heb ik al eens eerder op het punt gestaan om naar Praag te gaan, maar dat ging op het laatste moment niet door. De inmiddels (over)bekende waterlast had ook nu het 28e internationale Oud-katholieken congres bijna letterlijk in het water doen vallen. Vanuit de lucht is er niets te bespeuren van de ramp die zich hier de laatste week heeft voltrokken. Naderhand na inchecken in de campus van de universiteit als we door het centrum lopen zijn de sporen op muren echter wel duidelijk: kennelijk heeft het water hier tot schouderhoogte gestaan! Wat echter het meeste indruk maakt is de hoeveelheid rommel die nu tegen de muren staat opgesteld. Uit kelders en woningen als volledig onbruikbaar naar buiten gesleept. Een op het oog vrij nieuwe telefoon ligt erbij net of hij zo zal gaan rinkelen.
Ondanks deze trieste tekenen blijkt Praag een fantastisch mooie stad te zijn. Aangezien ik hier gekomen ben om een videoverslaglegging van het congres te maken plaatst deze schoonheid van dat culturele erfgoed me voor een dilemma: het is niet moeilijk om urenlang prachtig beeldmateriaal te vergaren van culturele aangelegenheden maar dan wordt dit verslag slechts een toeristisch gebeuren. De mis om 5 uur in de inmiddels schitterend gerenoveerde kathedrale kerk en ook de discussies naderhand tijdens het diner plaatsten deze trip echter weer in het juiste (religieuze) perspectief. Bijzonder vond ik dat hoogtepunten van de niet alleen in het Tsjechisch werden gesproken, maar ook in het Duits en in het Engels. Of het aantal misdienaren toevallig 12 was i.v.m. het feit dat er nogal wat kerken gesloten waren waardoor er nogal wat misdienaren "vrij" waren is een vraag die ik nog zal trachten beantwoord te krijgen. Toeval of niet: in elk geval werd op een bijzonder symbolische wijze het laatste avondmaal uitgebeeld.
De nog komende video beelden (in QuickTime formaat) demonstreren hopelijk het evenwicht in cultuur en religie dat ik heb proberen aan te brengen Overigens was het congres nog niet begonnen en met name in de kathedraal waren we natuurlijk in feite normale misgangers.
naar boven

Congresberichten - 2 (20 augustus 2002)

Op het programma van het Oud-Katholieken Congres staan vandaag (dinsdag) de presentaties van de verschillende kerken centraal. Onze Nederlandse kerk maakte een goede indruk met een video-presentatie, samengesteld uit het afgelopen jaar verzamelde film-materiaal. Maar voordat het zover was had onze man ter plaatse het nodige te doen:

Wat kom je tegen bij het zo eenvoudig lijkend draaien van een film: verschillen in TV standaards, mogelijke netspannings verschillen en de bijbehorende stekker problemen. Wonder boven wonder blijkt de meegenomen verdeeldoos voor 4 stopcontacten reeds voorzien te zijn van een tot dan toe voor mij mysterieus gat, waar plotseling hier een derde pen in blijkt te passen, die dienst doet als aarde. Met deze simpele overgang zijn meteen een aantal problemen opgelost: alle meegenomen apparaten werken, zoals voeding voor de camera, laptop en oplaad-inrichtingen voor de onvermijdelijke GSM. Deze inbrekers op onze privacy zijn dan goud waard.
Een bijkomend probleem dat telefonisch en per e-mail niet oplosbaar bleek, is met één oogopslag geen probleem meer: de bij de technische dienst "verstopte" beamer blijkt de juiste pluggen te hebben voor zowel video als audio. De meegebrachte kabel past hier vlekkeloos op. Uiteindelijk bleek het echte probleem een vertaalprobleem te zijn: het engelse woord beamer (een groot formaat projector, die computer beelden projecteert op een scherm) bleek een onbekend begrip te zijn, terwijl ze de beamer wel in huis hadden!

Om een lang verhaal kort te maken: het enige onderdeel dat niet goed gelukt is, is het (helemaal)aan de praat krijgen van een internationaal internetaccount, terwijl ISDN onbekend is. Na het "aanpassen" van een faxlijn lukte het uiteindelijk lokaal in te loggen, maar er kan tot nu toe alleen tekst worden verzonden.

Op maandag om 16:00 uur startte het congres met een mis in een wat modernere, maar desalniettemin indrukwekkende toonzetting: ik heb begrepen dat de priester een niet onverdienstelijk rock-gitaar speler is (geweest).
Ook de kennismaking met en door congresgangers onderling was hartverwarmend: op zulke ogenblikken blijken contacten -soms jaren geleden- opgedaan op een voorgaand congres -uiterst waardevol en misschien wel met recht het hart van deze congres. Wellicht ligt ook hier een stukje "…..naar een land dat ik u wijzen zal"!
naar boven

Congresberichten - 3 (21 augustus 2002)
Onze reporter doet verslag van de dag van gisteren, een hectische dag in Praag met de presentaties van de kerken en zijn waarnemingen van eetgewoonten.

De dag begint gelijk al hectisch: ik sta iets later op dan gebruikelijk en dit verloren kwartiertje zal me de gehele dag blijven achtervolgen met als gevolg dat ik zowel het ontbijt als de lunch zal missen en pas om 18.00 uur het eerste voedsel kan nuttigen. Overigens wordt er tijdens het congres een terechte opmerking gemaakt over het nodeloos vol laden van borden die vervolgens half gebruikt weer worden weggegooid. In een land dat net opkrabbelt van een ramp, is voedsel schaars en dient men er zuinig mee om te gaan en te delen waar nodig.

Presentaties
Vandaag is de dag van de landenpresentaties en alhoewel we al menig film gemaakt hebben, krijg je toch een kriebelig gevoel in de buik. Hoe verschillend de oud-katholieken zijn, blijkt vervolgens uit de manier waarop ze het verzoek zichzelf te presenteren hebben opgenomen: van een gortdroge presentatie van een mijnheer, waarvan nog net het hoofd boven het katheder uitkomt, via een rollenspel waarin het oud-katholiek zijn wordt uitgebeeld als het bereiden van een groentesoep waarin de juiste componenten in de juiste hoeveelheden en op het juiste tijdstip worden toegevoegd, naar een swingende presentatie waarbij de wisselende beelden "aan elkaar" worden gezongen tot een ritmisch geheel.
Alhoewel mijn aandacht in eerste instantie uitgaat naar de video registratie blijft een zin uit de soepbereiding bij me hangen, hij "haakt" om zo te zeggen. Van sommige kruiden merk je niet dat ze erin zitten; pas als ze er niet inzitten bespeur je dat! Wellicht zo'n verborgen aanwijzing? Snel even opschrijven voordat je het vergeet.
De Oud-Katholieke Kerk van Nederland blijkt de enige deelneemster te zijn, die een volledige video presentatie heeft met bijbehorend gesynchroniseerd geluid. In de daarop volgende pauze neem ik mede namens het kerkelijk bureau de gelukwensen in ontvangst. Een (Nederlandse) deelneemster vertelde dat ze geroerd was zodat ze even tranen in de ogen kreeg. Een beter compliment kun je je natuurlijk niet wensen!
Overigens aan het einde van de dag ging een andere persoonlijke wens, die mijn vrouw en ik elke morgen bidden, in vervulling, n.l. het gebed van Jabes:
Heer, wil mij toch overvloedig zegenen en mijn gebied vergroten…..
Een afgevaardigde benaderde mij met de vraag of wij voor een IKON-achtige televisie uitzending materiaal konden leveren over dit Oud-katholieken congres, bestaande uit een compilatie van beelden met de nadruk van een kerk die dicht bij de mensen staat. Na terugkomst in Nederland zal ik dit bespreken. "Probleem": nu al heb ik 4 uur aan ruw beeldmateriaal en er komt nog het nodige bij!

Groepsgesprekken over het thema
's Middags wordt in kleine groepen gebrainstormd over het thema van dit congres: "…..naar een land dat ik u wijzen zal" Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw.
De congresgangers zijn daartoe in meer dan 20 groepen verdeeld, die over verschillende gebouwen op de campus verspreid zijn. Hier wreekt zich nog een beetje de voormalige Oost-Europese instelling: de recepties van de verschillende gebouwen worden bemenst door studenten, waarvan de meesten geen of nauwelijks een vreemde taal beheersen en als ze je dan al verstaan weten ze alleen dat er een oud-katholieken congres op het terrein plaats vindt. Dat er een groepsvergadering twee deuren verderop gaande is, ontgaat hun volkomen. Overigens niets dan lof voor het hardwerkende, niet tot de universiteit behorende lokale comité, het moet in dezelfde omstandigheden werken en loopt waarschijnlijk ook regelmatig met het hoofd tegen de muur.
Bij het brainstormen worden de genoemde aandachtspunten op gekleurde stroken geschreven, het is de bedoeling dat er 3 hoofditems per groep overblijven, die door het comité weer verder gewikt en gewogen worden. Zouden hier al de stukjes van mijn gezochte legpuzzel bijzitten?

Avond-sessies
Na een snelle avondmaaltijd sta ik om 19.00 uur weer klaar om de avond sessies te verslaan: zo zijn er bijeenkomsten van de Willibrord-, vrouwen-, leken- en diakonie bewegingen, die officieel niet tot het congres behoren maar toch acte de présence geven. De laatste groep bleek uiteindelijk onvindbaar (ik werd van het kastje naar de muur gestuurd) zodat ik uiteindelijk maar noodgedwongen van deze groep afzag; de vrouwengroep had als enige buiten een grote cirkel geformeerd waar een levendige discussie plaats vond. Met overdag temperaturen van ca. 30 graden wel zo verstandig. Om negen uur was het einde oefening en zocht ik mijn kamer op om een heerlijke, verfrissende douche te nemen. Nog snel even naar huis gebeld om te vernemen dat er in mijn woonplaats Amersfoort een gasalarm was geweest, waardoor de bewoners enige uren verplicht thuis moesten blijven.
Tenslotte voor het slapen gaan in het hoofdgebouw waar de meeste gasten zijn ondergebracht een Fanta uit de automaat trekken. Bij het hoofdgebouw heeft zich een groep deelnemers verzameld waarvan de Duitse, Zwitserse en Oostenrijkse deelnemers een gelegenheidskoor hebben gevormd dat uit volle borst liederen ten gehore brengt en daarbij een stuk verbroedering ten toon spreidt.
naar boven

Congresberichten - 4 ( 22 augustus 2002)
De woensdag stond in het teken van referaten, het uitstapje en de eucharistieviering van de Unie van Utrecht. Hier volgt weer het persoonlijke verslag van onze reporter:

"…..naar een land dat ik u wijzen zal"
Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw

Vandaag (woensdag) de broodnodige combinatie van congres en cultuur: voor de ochtend staan een tweetal referaten op het programma, met vervolgens het weer opdelen in werkgroepen om te brainstormen en andere activiteiten. Daarna de lunch en dan de bus in om Praag te bezichtigen. Aan het einde van de middag de eucharistie viering van de Unie van Utrecht in de grote Nepomuh kerk. Ter afsluiting van de dag staat een gezamenlijk diner in het hypermoderne hotel "de Piramide" op het schema. Maar daarover straks nog iets meer.

Zoektocht in de mist
In mijn zoektocht "…..naar een land dat ik u wijzen zal", voel ik me een beetje als een zeevaarder, die ronddobbert door een dikke mist. Als de mist even optrekt blijk ik niet alleen geen idee te hebben waar ik me bevind, maar blijkt mijn vaartuig zelf een ijsschots te zijn dat ogenschijnlijk doelloos met de andere schotsen onderweg is. Het geheel lijkt een beetje op een ronddobberende legpuzzel, vandaar dat de symboliek mij aanspreekt. Het vervelende is dat sommige schotsen wel wat dichterbij lijken te komen maar of dit ook voor het geheel geldt (en daarmee de puzzel weer heel maakt) is onder deze slechtzicht omstandigheden nog maar de vraag. Wellicht bevind ik me in een waterige variant van het uitdijende heelal. Een paar schotsen komen wel dicht genoeg bij om even contact te hebben.

Ontmoetingen
Zo is er een conversatie met een iets oudere heer uit West-Duitsland, die vertelt dat toen de grens met het Oosten (het ijzeren gordijn) aan het einde van de 80-er jaren net openging, hij heel bewust gekozen heeft om als eerste reis naar een land te gaan dat het meest onder de Duitse bezetting geleden had. Zijn doel was daarom Rusland geweest waar zo'n 25 miljoen Russen zijn omgekomen in de 2e wereldoorlog. Ook aan Duitse kant zijn de verliezen overigens schrikbarend geweest: ca. 5 miljoen Duitsers hebben hierbij het leven verloren. Aangekomen in Rusland ontmoette hij daar een jood, die hem vertelde dat hij de Duitsers zou moeten haten, omdat zijn gehele familie was uitgemoord! "Toch" vertelde deze jood, "zal ik geen gehoor geven aan deze gevoelens, omdat ik daarmee het werk van de duivel zou overnemen." Een voorbeeld waar we even stil van kunnen worden.
Een andere "ijsschotbewoner" vond dat het tijd werd dat de Oud-Katholieken uit hun slakkenhuis zouden kruipen.
Helaas trok toen de mist weer dicht en bleek verdere conversatie onmogelijk. Toen het zicht vervolgens weer opklaarde bleek ik me helemaal niet meer op zee met ronddobberende ijsschotsen te bevinden, maar aanwezig te zijn bij een eucharistieviering, waarvan de preek voor mij een hoogtepunt was.

Viering van de Unie van Utrecht
Om de inhoud van deze preek van aartsbisschop Joris Vercammen op bovenstaande Alice in Wonderland wijze te behandelen doet ongetwijfeld afbreuk aan de inhoud hiervan; wellicht kunnen we bij thuiskomst de preek integraal op de website plaatsen, waardoor er zich een discussie kan ontspinnen. Een ding wil ik er vast overzeggen:
Abram trok weg uit zijn land, van zijn familie en zijn vaderhuis vandaan, naar het land dat de Eeuwige hem wees. Daar aangekomen bakende hij vier hoeken af en richtte een altaar op. Deze afbakening is belangrijk, het geeft aan dat het van jou is en dat je er thuis hoort. In het verhaal van Abram kan het daarom beschouwd worden als het land dat ik u wijzen zal! Dus niet dáár of dáár of dáár, maar hier! Hopelijk helpt deze overweging bij mijn en wellicht inmiddels ook uw zoektocht naar "…..naar een land dat ik u wijzen zal".
Donderdag zijn de resultaten van de brainstorm sessies gepland, het wordt een spannende dag.

Diner
Ik had u nog beloofd iets weer te geven over het diner in de Piramide. Wel ik neem aan dat de organisatie bewust gekozen heeft voor een goed geoutilleerd restaurant, want hoe bedien je anders meer dan 300 deelnemers.
Het meest opmerkelijke (heb ik van andere congresgangers gehoord die ook voorgaande Oud-katholieke congressen hebben bijgewoond), was het feit dat de omgangsvorm kennelijk ongedwongener was geworden, samen te vatten in de zin: "het congres danst" (op de ten gehore gebrachte) pianomuziek!
naar boven

Congresberichten - 5 (23 augustus 2002)
Krijgt onze man de legpuzzel in elkaar? Over een bonte avond, olifanten en het beloofde land; een verslag uit Praag van de donderdag op het Congres. Aan de persoonlijke impressie is een overzicht toegevoegd van waar de deelnemers nu vandaan komen.

"...naar een land dat ik u wijzen zal"
Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw

Techniek is ook niet alles
De dag begon onverwacht met ongemak: in een van de voorgaande verslagen zong ik een lofzang op de kleine apparaatjes, de mobieltjes. Ik vertelde erbij dat als je geen stappen onderneemt ze tevens een inbreuk op je privacy kunnen plegen. Om paal en perk te stellen aan deze mogelijke inbreuk is het een goed gebruik om ze af en toe uit te schakelen. Niets is zo hinderlijk als tijdens de intense stilte in een kerkdienst plotseling zo'n *%!ding afgaat. In verband met de kerkdienst van woensdagavond had ik mijn GSM van te voren uitgeschakeld. Nu hebben de nieuwste versies minimaal 2 beveiligingen (=wachtwoorden) en door een black-out bleef ik consequent het tweede wachtwoord invullen, terwijl ik kennelijk een fout in het eerste wachtwoord had gemaakt. Prompt blokkeerde het ding dan ook na de derde foute ingave. Gelukkig werd met de hulp van het thuisfront een nieuw wachtwoord van de provider gekregen zodat de zaak weer werkte.

Referaten
Aan de inhoudelijke kant is er heel veel te melden. Jammer dat je dan je aandacht moet verdelen tussen het filmen en het zo goed mogelijk volgen van de lezingen, waarvan de meeste natuurlijk niet in het Nederlands zijn. Het meest humoristische referaat kwam van de Oostenrijkse Karin Leiter, die als titel van haar lezing gekozen had voor de intrigerende uitspraak: "over oud-katholieken en olifanten - een aanzet tot denken".
Uit haar verhaal blijkt dat ze eerst denkt -in elk geval voor haarzelf- het Beloofde Land gevonden te hebben, en dat dat land zelfs een naam heeft, n.l. Oud-katholiek. Te samen met een werkgroep hebben ze zelfs landkaarten hiervan getekend en mooie verhalen geschreven hoe dit land er uit ziet. Aanbevolen als creatieve exercitie. Toch komt ze uiteindelijk tot de conclusie dat mooischrijverij, evenals rampscenario's noch realistisch noch nuttig zijn. Het tweede

gedeelte van dezelfde zin gaat uit van een bekende grap, hier echter met een dubbele, maar diepere bodem gebracht, n.l. iemand die een olifant gaat kopen en vervolgens transport moet inhuren, zorgen voor een takelwagen en tenslotte zijn halve huis moet verbouwen om die olifant in zijn badcel te krijgen. En dit alles om alleen zijn 5 jaar oudere broer voor het eerst af te kunnen troeven. Zij eindigt met de tip dat op veel vergader- en gemeentezalen een bord zou moeten hangen met daarop de waarschuwing: Verboden voor olifanten!

De meest sympathieke opmerking werd volgens mij door een Belgische geloofsbroeder geuit: als enige had hij het kennelijk aangedurfd om zijn drie jonge kinderen mee te nemen, waardoor zijn vrouw en hij ook werkelijk van het congres konden genieten en daarvoor de organisatie dankte. Hij ontroerde iedereen toen hij in de vergadering vertelde dat zijn dochtertje had opgemerkt: "Papa, wat maken ze hier toch een fijne muziek, ik word helemaal blij van binnen!"

Bonte avond
De dag werd besloten met een bonte avond waarin de meeste landen sketches ten tonele voerden. De Nederlandse bijdrage was hierbij een tweetal gedichten en vertoning van de Zevensprong.
De Italiaanse bijdrage stak met kop en schouders boven alle andere bijdragen uit en zou zo in een cabaret kunnen worden opgevoerd. Wat een dynamiek, wat een artisticiteit en wat een creativiteit.
Niet onvermeld mag blijven dat de avond werd afgesloten door zang van een gelegenheidskoor van bisschoppen aangevuld met wat zangkracht van een aantal deelnemers!

Beloofde land in 't zicht?
Voor mij beginnen de contouren van het beloofde land zichtbaar te worden. Vrijdag nog te samenvattingen van de werkgroepen afwachten alvorens u mede te delen wat ik er van vind. Maar misschien hebt uzelf een andere mening.
In verband met wegvallen van de verbindingen na vrijdagmiddag komt het laatste deel dus pas volgende week, hetgeen me de tijd geeft om hier rustig nog even over te kunnen nadenken. U hoort nog van mij.
naar boven

Congresberichten - 6 ( 27 augustus 2002)

"…..naar een land dat ik u wijzen zal"
Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw

Het Beloofde Land.
Over Resoluties en samenvattingen. Na de bonte avond een bonte aaneenschakeling van wetenswaardigheden en resultaten.

Afsluiting op vrijdag 23 augustus
Op de afsluitende dag werd natuurlijk naast de bekende (en noodzakelijke) bedankjes aan iedereen die aan het welslagen van dit congres had bijgedragen ruim aandacht besteed aan het thema van dit congres: het beloofde land.

Zoals u wellicht in mijn voorgaande stukjes bespeurd zult hebben ben ik gaande weg toegegroeid naar de opvatting dat het beloofde land in mijn perceptie het land is waar we hier en nu zijn; waar we met onze beste krachten iets van kunnen en moeten maken. Hoe verschillend onze uitgangspositie ook is, HIER is het en wel NU. Het markante hiervan is dat dit uitgangspunt voor iedereen zowel iets heel verschillend als hetzelfde is. Het "gaan" naar dit land betekent niet zozeer je biezen pakken en elders opnieuw beginnen (hoewel dit natuurlijk ook wel eens zal gebeuren), maar duidt op een veranderingsproces, samen te vatten in het korte maar krachtige zinnetje: geloven is een werkwoord!
Hoe je dat vervolgens invult is voor iedereen verschillend, maar betekent in elk geval er actief bij betrokken zijn. Op lokaal niveau zal er verder over gediscussieerd moeten worden hoe dit nu in de 21e eeuw verder vorm gegeven kan worden.

Resoluties
Een Congres is niet compleet zonder discussies en stemmingen over ingebrachte resoluties. De deelnemers keerden naar hun kerken terug met een drietal resoluties, te weten:

* Goed rentmeesterschap over Gods schepping.
Mede in het licht van de aanstaande Milieutop in Johannesburg wordt er toe opgeroepen concrete plannen te ontwikkelen om de aantasting van het milieu door opwarming van de atmosfeer, door het gebruik van drijfgassen en andere verstoringen van Gods schepping, krachtdadig aan te pakken.
* Bisschoppelijke-synodale struktuur.
Het kongres stelt vast dat, ongeacht regionale en historische bijzonderheden, de bisschoppelijke-synodale struktuur voor alle bisdommen van de Unie van Utrecht geldt en dat het samengaan van leken en ambtsdragers op alle niveaus gerealiseerd dient te worden en dus ook op internationaal niveau.
* Oorlogsdreiging in Irak.
De kerken worden opgeroepen hun regeringen er toe aan te zetten een politieke in plaats van een militaire oplossing na te streven voor het conflicht rond Irak en dat met hulp van de Verenigde Naties.
Deze resolutie kwam nogal moeizaam tot stand, enerzijds door de late inbreng van de concept resolutie (op donderdag pas) en natuurlijk ook door de politieke lading die zo'n onderwerp met zich meedraagt.
De voorzitter zat er dan ook danig mee in de maag en trachtte de ingebrachte resolutie dan ook op formele gronden niet in stemming te laten brengen en het terug te verwijzen naar de landelijke besluitvoering. Pas toen een Amerikaanse deelnemer, Robert Wright, zijn misnoegen uitte, dat hij dan terug zou moeten gaan naar de U.S.A. met de mededeling dat om administratieve redenen deze voor hen belangrijke resolutie niet tot behandeling was gekomen, werd alsnog besloten de resolutie in stemming te brengen en ze werd aangenomen.
naar boven

Korte terugblik
Het belangrijkste van een congres blijft mijns inziens de verbroedering (m/v) die plaats vindt, de saamhorigheid, het gevoel en het weten deel uit te maken van een groter geheel. Deze saamhorigheid wordt nog eens versterkt door een gezamenlijke reis, zo was een deel van de Duitse deelnemers met een bus rechtstreeks uit Keulen gekomen. Een en ander hangt natuurlijk wel af van het totaal aantal deelnemers per land.
De organisatie van de Tsjechen was ondanks allerhande taal problemen zeer goed. Te roemen valt ondermeer de simultaan vertalingen van en naar de moedertalen van de verschillende deelnemende landen! De moedertaal kon vervolgens op een draagbaar afluisterapparaat worden gehoord.Op zich een prestatie van formaat om dit in zoveel talen live te doen.
Als (klein) punt van kritiek is wellicht te noemen de zaken rondom de presentatie door de verschillende deelnemers: zaken als een te hoge katheder of een fles op de katheder waardoor de sprekers nauwelijks zichtbaar was, zijn met een ingreep te verhelpen.
Mede gezien de snelle opkomst van e-mail zal er voor komende congressen ook nagedacht moeten worden over het ter beschikking zijn van telecom voorzieningen. Minimaal dient hiervoor een goede telefoonlijn aanwezig te zijn, alsmede wellicht inbel-accounts voor redaktie / gasten.
Het actuele thema van het congres

"…..naar een land dat ik u wijzen zal"
Oud-katholiek zijn in de 21e eeuw

heeft zeker bijgedragen aan het welslagen van dit congres. Een compliment aan het organisatiecomité is hier zeker op zijn plaats.
Het volgende congres is weer over 4 jaren en wel in Freiburg. Laten we hopen dat de Nederlanders weer in grote getale aanwezig zullen zijn.

Hiermee eindigt deze verslagenreeks van uw "buitenlandcorrespondent".

Jacob Schipper
naar boven