Maria van Magdala

Homilie door past.R.Robinson

Homilie gedachtenis aan Maria Magdalena

Maria Magdalena is een Bijbelse vrouw die door de eeuwen heen de christelijke fantasie geprikkeld heeft. In de Bijbel speelt zij een belangrijke rol. Over haar achtergrond wordt gezegd dat Jezus 7 demonen uit haar heeft gejaagd (Mc. 16,9 en Lc. 8,2). De christelijke traditie vertelt dat zij een prostituee is geweest, die door Jezus een nieuw leven is gaan leiden. Moderne films over Jezus maken het nog pikanter. Zo laat de film Jezus Christ Superstar Maria Magdalena een mengeling van religieuze en erotische liefde voor Jezus hebben. Zij weet niet hoe ze van Jezus moet houden, als een man of als haar redder. In de verfilming van The last Temptation of Christ was Maria een geliefde van Jezus. Jezus heeft haar verlaten om zich aan zijn missie te wijden. De laatste verleiding krijgt Jezus als hij aan het kruis hangt. Er verschijnt een kind - als kijker denk je dat het een engel is - en deze vertelt Jezus dat hij genoeg geleden heeft en van het kruis af mag komen. Jezus keert dan terug bij Maria van Magdala en sticht met haar een gezin. De gebeurtenissen daarna doen Jezus inzien dat zijn lijden nog niet volbracht was en hij komt weer terug op het kruis. Nog veel recenter zijn het boek en de film de Davinci Code. Ik moet u bekennen dat ik slechts de moeite heb genomen om de film te kijken. Maria van Magdala is dan wederom de geliefde van Jezus, die door Da Vinci is afgebeeld bij het Laatste Avondmaal. Maria blijkt zwanger van Jezus te zijn geweest. Zij was de graal, waar de legenden over gingen. Door haar leeft Jezus voort.

Complottheoriën beschuldigen de Rooms-katholieke kerk ervan dat zij de figuur van Maria van Magdala bewust zwart heeft gemaakt door haar de traditie in te laten gaan als een prostituee. De reden zou zijn dat een Jezus die van een vrouw hield, het celibaat zou ontkennen. Bovendien zou een Jezus die een vrouw beminde en zelfs een kind had, minder goddelijk zijn. Ik denk dat deze complot-denkers teveel macht aan de Rooms-katholieke kerk toedenken en te weinig fantasie aan het gelovige volk. Een prostituee die zich door Jezus bekeert en in dat proces zelfs romantische en erotische gevoelens voor hem heeft, is natuurlijk veel interessanter dan een willekeurige vrouw die door Jezus wordt bevrijd en genezen.

Inderdaad doorbreekt de gedachte van Maria van Magdala als de geliefde van Jezus het standaard beeld van Jezus als de Godmens die boven zoiets aards als een menselijke relatie zou staan. Als Oud-katholiek priester hoef ik niet celibatair te leven en onze kerk heeft dan ook geen enkel belang bij het verdedigen van passieloze Jezus. Wij hebben dit beeld van Jezus niet nodig om een kerkelijke institutie als het celibaat te beschermen. Maar laten we eerlijk zijn, in alle kerken leeft toch het beeld van Jezus die boven alle aardse zaken zoals liefde, relaties en seks staat. Dat films zoals de Davinci code dit beeld doorbreken, lijkt me een goede zaak. Als we geloven dat Jezus God en mens is, dan moeten we niet denken dat Jezus geen gevoelens van liefde en seksueel verlangen zou hebben gehad. Aan de andere kant doen al deze verhalen over Maria als de geliefde van Jezus geen recht aan Maria zelf. Zowel het beeld van Maria als prostituee, als dat van geliefde van Jezus verhullen namelijk de ware aard van Maria's liefde voor Christus. In de Bijbel wordt immers nergens vertelt dat Maria Jezus op een romantische en erotische wijze bemint. Zoals gezegd, staat er alleen dat zij door hem is bevrijd van zeven demonen, maar die demonen hebben niets te maken met een achtergrond als prostituee. Boze geesten in de Bijbel laten mensen dingen doen die we nu eerder met ziekten als de psychose en epilepsie associëren. Verder kunnen we ons afvragen waarom de liefde van Maria voor Jezus anders moet zijn dan die van de 12 leerlingen van Jezus. Waarom moet de liefde van een vrouw voor Jezus óf moederlijk zijn óf romantisch. Kunnen vrouwen niet net als mannen vanuit hun geloof en religieuze verlangen naar bevrijding van Jezus houden? Kan Maria van Magdala niet net zo goed iemand zijn die door Jezus verlost is en volgeling van hem is geworden. En is het dan niet veel belangrijker dat zij vanuit haar geloof en religieus verlangen naar bevrijding onder aan het kruis staat, het lichaam van haar verlosser wil verzorgen en de eerste getuige van de verrezen Christus wordt. 

Met andere woorden, verliezen we niet juist de ware betekenis van Maria van Magdala uit het oog als we blijven speculeren over een relatie tussen haar en Jezus? Zijn we dan niet alleen nog maar met ons Jezusbeeld bezig in plaats van dat we oog hebben voor het revolutionaire feit dat deze vrouw de eerste getuige is van de verrijzenis is. Er is een paralel tussen het kerstverhaal en het paasverhaal. De eerste getuigen van het kerstkind zijn herders. De eerste getuige van de verrijzenis is een vrouw. Herders en vrouwen konden in Jezus' tijd geen geldige getuigenis afleggen voor de rechtbank. Deze rechtenloze mensen worden in Jezus' leven tot de eerste getuigen van de redding van de mensheid. 

Als we Maria van Magdala willen gedenken, laten we dan  niet aan een verliefde, eventueel zwangere prostituee denken, maar aan een vrouw die terwijl zijn leerlingen gevlucht waren en zich schuil hielden, door het lijden en sterven van Jezus heen, Hem bleef volgen en Hem als verrezen Heer herkent. Zíj krijgt de opdracht om de leerlingen te vertellen dat Hij verrezen is. Zij werd met recht door de kerkvaders al de aposel der apostelen genoemd. Dan blijven we niet steken bij de vraag hoe menselijk Jezus was. Dan hoeven we ons niet af te vragen of we nu echt zonder romantiek en seksualiteit door het leven moeten gaan om Jezus te kunnen volgen. Dan wordt duidelijk dat wanneer we Jezus volgen door lijden en dood heen, we Hem zullen ontmoeten als verrezen Heer. Dan kunnen wij als gelovige mensen, verlangend naar verlossing, getuigen dat lijden en dood geen einde maken aan de verlossing, maar verkondigen dat Jezus verrezen is. Dan hoeven wij de menselijkheid van Jezus niet te ontkennen, maar kunnen we geloven in de goddelijke roeping van ons eigen menszijn. Dat wij als Maria van Magdalena die weg mogen gaan. Amen.

Homilie gehouden te Arnhem op zondag 22 juli 2007 door past.Remco Robinson