Reisverslagen jongerenreis naar de Fillipijnen

Jongeren berichten opnieuw uit de Filipijnen (16 augustus 2002)
Opnieuw bericht van de jongerendelegatie op bezoek in de Filipijns Onafhankelijke Kerk. Er werd een school bezocht in Winigit op het eiland Palawan, gebouwd met steun van de oud-katholieke Missie Sint Paulus.

De school in Winigit heeft ons spectaculair ontvangen. We werden hartelijk begroet en liepen vervolgens in processie naar de school. Kinderen uit de eerste klas liepen met Nederlandse en Fillippijnse vlaggetjes met ons mee. Jongens met trommels gingen voorop. Fillippino’s en de buitenlandse gasten liepen daar achter. Af en toe moesten wij de modder op de weg zien te ontwijken. De weg was onverhard zoals veel wegen in Palawan. Ondanks de vreselijke warmte ging het programma door. Er waren optredens van zowel de scholieren als de onderwijzers. Wijzelf zaten ons rot te zweten terwijl de Filippino’s met veel energie op het podium dansten. We konden niet begrijpen hoe zij dat konden opbrengen in de warmte. Het laatste optreden was zelfs niet in de schaduw op het podium maar in de volle zon. Het werd uitgevoerd door een drumband en dansgroep uit het naburige stadje Taytay. Meisjes stonden op de ruggen van de jongens terwijl de rest druk aan het dansen was met onder andere stokken gemaakt van bamboe. Het had iets weg van een etnische stamdans. Het werd heel profesioneel uitgevoerd, later hoorden wij dat er jaarlijks competies worden gehouden voor het dansen in een groep, de groep die wij gezien hebben is op dit moment zelfs de beste.

Wij hebben zowel ontbijt als lunch daar genuttigd. Na de lunch was er een basketbal-wedstrijd tussen de Filippino’s en de Nederlandse jongeren, dit was voor ons als Nederlanders zijn erg vermoeiend wij konden dan ook niet begrijpen dat de Filippino’s het zo goed uit konden houden in de volle zon. Het publiek vond dit allemaal fantastisch. Hierna volgde een rondleiding door de school. Het gaat om een middelbare school die bestaat uit vijf klaslokalen, één wetenschapslokaal en een vergaderzaal. De klas lokalenhebben veel opvallende spreuken aan de muur hangen, zoals “Beauty is with in you.” Wat ons opviel is dat in het onderwijs de nadruk ligt op cultuur, relaties, normen en waarden. Bij ons is er veel meer nadruk op taal en rekenen.. Bij ziekte van leraren zijn er geen oproepkrachten voor vervanging, dan moet één leraar voor twee klassen zorgen. Omdat de school niet gesubsidiseerd wordt, hebben de leraren een laag salaris (vierhonderd pesos per maand, omgerekend acht Euro.) Voor veel gezinnen is het daarbij ook nog een probleem het schoolgeld op te brengen, waardoor niet alle kinderen een opleiding kunnen krijgen. Daarnaast heeft de school een grote behoefte aan schriften en pennen. Dat bleek vooral toen wij een paar pennen en schriften cadeau gaven aan het hoofd van de school, mevrouw Torres, een indrukwekkende persoonlijkheid die, na de dood van haar man, op vrijwillige basis leiding geeft aan deze school. Het beetje dat wij gaven stelde wel heel weinig voor maar haar blijdschap was heel duidelijk. Wij hadden spijt dat wij niet meer hadden meegenomen. Daarom is bij ons het idee geboren om de school te gaan sponsoren voor schoolspullen. Een soort alternatief Foster Parentsplan voor een school dus.

De school zelf is oorspronkelijk gesticht door pastoor Torres, en, zoals gezegd is diens vrouw nu de stuwende kracht achter de school. Tijdens een gesprek met haar en een rondleiding door de school werd ook nog duidelijk dat de school (nieuw) meubilair nodig zou hebben. Het kerkbestuur van de parochie Hilversum, dat een kleinschalig project op de Fillipijnen wilde sponsoren heeft al interesse getoond om zich hiervoor in te zetten.
Tijdens de rondleiding gaf Martijn Thuisman, een student aan een christelijke Pabo in Nederland, Nederlands aan zowel een groep Filippijnse scholieren als aan een groep docenten van de school, dit was een groot succes.

Wij zijn gelukkig dat onze kerk deze school ondersteund heeft en zal blijven ondersteunen, en het was een voorrecht om het project met eigen ogen te mogen bewonderen en kennis te maken met de leerlingen en docenten. Dat dit contact in de korte tijd dat we er waren erg goed was, bleek wel uit het afscheid, wat lang duurde en erg enthousiast was.

Reisverslag “Youth to Youth Experience” (12 augustus 2002)
Na een lange en vermoeiende vlucht kwamen we aan in Manilla, de hoofdstad van de Filippijnen. We werden als V.I.P. binnengehaald en we werden via de kathedraal naar een gastgezin gebracht. Een zeer korte nachtrust zorgde voor wat overgangsproblemen maar die loste snel weer op. Nu zagen we voor het eerst hoe druk, chaotisch Manilla er bij daglicht uitzag. Wat mij erg heeft beziggehouden en dat nog steeds doet, zijn de gigantische verschillen tussen arm en rijk.
Met een inwonertal van ongeveer 12 miljoen is het niet voor te stellen dat er geen sociale voorzieningen zijn, er overal vuilnis rondslingert en het gewoon een zooitje is voor onze begrippen. Het grootste deel van de jonge mensen kan niet eens een huis betalen, laat staan een auto en woont dus bij de ouders.
Nu ik dit stukje schrijf zie ik weer beelden van de mensen die op straat leven, helemaal niets hebben, behalve hun geloof. Ik snap nu pas wat ik op de televisie zie als ze beelden laten zien van armoede. Maar waar ik echt respect voor heb ondanks de armoede en problemen is het doorzettingsvermogen, vrolijkheid en gastvrijheid van de Filipijnse mensen. Ik zou nu ik dit heb gezien nog meer van hen gaan houden dan van wij Nederlanders.
Ik wil daarom ook eindigen met een lied dat we van de Filippijnse jongeren hebben geleerd:

Thank You Once Again

We hardly share a glance, to greet and know each other,

And now our time is up, the band is packing up,

We’ll find another change, to meet again together,
And fill each other’s cup, I feel like breaking up

It’s this time that almost makes me cry, before we say goodbye
I want to let you know.... I love You

Thank you for playing my music, thank you for singing my song
thank you for sparing a moment, ‘Coz with you feel I really belong

Thank you for keeping me company, thank you for being my friend
And if our paths should cross somewhere
some when, I’d lover to sing this song again

And may the lord our GOD, richly bless and keep you,
together let us call,
and thank him most of all
Somehow I’m feeling sad, I know I’ll gonna miss you
I’m sure I will recall, this warm and cosy hall
still there’s one more thing before the day is done
before the lights are gone, before the curtain closes
will you let me....... (refrain twice)

And if our paths should cross one day, then I’d really be glad,
yes I’d really by glad, that I can you once again

Maurits Pico

Viering in Manilla 2-3 augustus 2002 (6 augustus 2002)
De “Grand-Stand” het grote centrale park van Manila, is een enorm grasveld omzoomd door bomenrijen. Voor deze bomenrij stonden tientallen tentjes opgesteld, één voor elk bisdom. Ingeval van regen konden mensen daar gaan schuilen. Verder vele kraampjes waar van alles te koop werd aangeboden: kleding, sieraden, vis en rijst, enzovoort. Aan een korte zijde van het rechthoekige park staat een grote betonnen tribune met een enorm podium. Tussen de dertig- en veertigduizend Filipino’s, allen leden van de Filipijns onafhankelijke kerk, die per bus en per boot, en de rijksten per auto of per vliegtuig, zijn komen opdagen om de honderdste verjaardag van de stichting van hun kerk te vieren.

De opening
Het enthousiasme is speurbaar als om drie uur in de middag de openingsliturgie wordt gehouden. Op het podium hebben, naast een aantal prominenten uit de Iglesia Filipina Independiente (IFI) ook de oecumenische gasten plaats genomen: de primaat van de Australische Episcopaalse kerk, de primaat van de Filipijns Episcopaalse kerk, de Oecumene-bisschop van de Episcopaalse kerk van de verenigde staten, de bisschop van Lund (Zweden), de Aartsbisschop van Utrecht, die de Unie van Utrecht op dit feest vertegenwoordigt. In het programmaboekje staan verder ook de groeten van de aartsbisschop van Canterbury afgedrukt en van de eerste bisschop van de Lutherse kerk van Zweden, waarmee de Filipijns onafhankelijke kerk sinds 1995 een intense band heeft opgebouwd. De voorzitter van de missie St. Paulus, pastoor de Boer en zijn vrouw zijn er ook. De hulporganisatie van onze Zwitserse zusterkerk “Partner sein” vaardigde eveneens voorzitter Lutti naar deze viering af.
De nationale hymne van de Filipijnen klinkt luid uit de luidsprekers en wordt vurig door alle aanwezigen meegezongen. Het nationalisme van de IFI is bekend. Anders dan in Europa is niet een teken van uitsluiting, maar een van toewijding aan de opbouw van dit volk en dit land waar teveel armoede het voor de massa onmogelijk maakt een menswaardig leven te leiden. Er wordt verder uit de schrift gelezen en veel gezongen. De Obispo Maximo houdt een korte preek die een stevig politiek gehalte heeft. Het gaat over “sjaloom”als bijbels begrip voor vrede door gerechtigheid. De geschiedenis van de IFI wordt in herinnering geroepen en de inzet van de stichters voor het gewone volk wordt geprezen. Aan het eind van de dienst worden de oecumenische gasten, overigens totaal zonder voorafgaande verwittiging, gevraagd de massa te groeten.
De aartsbisschop betrekt in zijn groetwoord ook de delegatie van Nederlandse jongeren die met hem meereist om deze viering mee te maken. Een en ander wordt met applaus onthaald.
Er wordt ook een resolutie van de Filipijnse senaat voorgelezen. De kerk wordt erin geprezen voor haar rol in de Filipijnse samenleving. De IFI blijkt een kerk te zijn met een duidelijke maatschappelijke relevantie.

Gesprek met de ‘Eerste bisschop’
De dag van tevoren had deze jongerendelegatie een gesprek met de Obispo Maximo gehad. Onder de indruk van de vitaliteit van de kerk stelde zij hem vragen over de rol van de kerk in de sociale strijd, de relatie tussen gebed/liturgie en maatschappelijke actie, de rol van de kerk in de vredesbesprekingen met het Nationaal Filipijns Democratisch front en hoe Europese jongeren hun solidariteit met het Filipijnse volk gestalte kunnen geven. Op zijn eigen ietwat timide wijze sprak bisschop Millenema over de optie van de kerk voor de armen en over het feit dat hij de Europeanen niet op de eerste plaats om geld bedelt. Veel belangrijker is dat de jongeren bij hun eigen regering de zaak van armoede en onderontwikkeling aan de orde stellen. Er wordt tijdens het gesprek veel over problemen gesproken, maar aan het eind vraagt iemand de bisschop hoe het komt dat ondanks zoveel lijden onder de Filipijnse mensen toch zoveel kerkleden ook een oprecht vrolijke uitstraling hebben. De bisschop reageert: “Omdat we delen met elkaar, dat schenkt ons veel vreugde. Niemand wordt aan zijn lot over gelaten. We zetten ons in voor elkaar. Dat maakt ons gelukkig.” De Nederlandse jongeren zijn onder de indruk van het antwoord.

Cultureel Programma
Het culturele programma is een belangrijk onderdeel van het feest. Rond de klok van negenen begint het eindelijk. De organisatie is vaak strak in dit land, maar er wordt even vaak “soepel”mee omgesprongen, zoals iemand opmerkte. Er moesten eerst nog een aantal dingen uitgeprobeerd en geregeld worden. Dus wacht iedereen geduldig tot men daarmee klaar is. Voor het programma heeft elk bisdom een presentatie voorbereid. Haast professioneel wordt er uitgebeeld, gezongen en gedanst. De traditionele dansen herinneren aan de Filipijnse cultuur zoals die voor de Spaanse overheersing bestond. De Spaanse kolonisatie, vanaf de zestiende eeuw, wordt meermaals op de korrel genomen evenals de Amerikaanse overheersing tijdens de twintigste eeuw. Het is duidelijk dat men de eigen wortels opnieuw probeert te vinden. De voertaal van het feest is trouwens het Tagalo.. Het is de taal van de gewone mensen, die niet allemaal even bedreven zijn in het engels. De kostuums zijn prachtig en de juiste belichting maakt van het goede geregisseerde geheel een kleurrijk spektakel. Het wordt om middernacht onderbroken voor het vreugdevuurwerk. Tegen vieren is het afgelopen en dan verzamelen jongen mensen zich op verschillende plekken om een fakkeltocht te houden in het park. Er staan enkele grote schermen opgesteld waarop mensen beter kunnen volgen wat er zich op het grote podium afspeelt. Velen slaan het leuke en interessante schouwspel gade, maar tussendoor wordt er ook gegeten en geslapen. Onder de blote hemel. In de tropen is het geen probleem en gelukkig regent het niet.
In de vroege ochtend zijn de oecumenische gasten paraat voor de open-lucht-eucharistie. Stipt om zeven uur start ze. Opnieuw met de nationale hymne. Als de intredeprocessie zich naar het grote podium begeeft zingt ene koor van vijftienhonderd leden het openingsgezang en de massa zingt opnieuw enthousiast mee. Het wordt een stijlvolle viering, geheel van katholieke snit. De IFI is niet alleen naar de oorsprong, maar ook naar haar leer en leven én haar liturgie oud-katholiek. Wellicht zijn we ons daar te weinig van bewust. De preek van de Obispo Maximo gaat dit keer over de incarnatie. God is Schepper die zijn handen nooit meer terugtrekt van wie hij eens boetseerde. De stichting van IFI mag begrepen worden als een teken van Zijn liefde voor het Filipijnse volk. Inderdaad: kerk moet een teken zijn van Gods’liefde voor de mensen.
Aan het eind van de dienst worden de grotere groetwoorden uitgesproken. Opnieuw komt ook de aartsbisschop van Utrecht aan het woord. Hij heeft het over wat de IFI voor westerse christenen kan betekenen en dankt de IFI voor het getuigenis van geloof en solidariteit. Samen met voorzitter Lutti van “Partner sein”overhandigt hij het geschenk dat de Unie van Utrecht bij deze gelegenheid de IFI aanbiedt: een bedrag van 30 000 dollar als bijdrage aan het kapitaal van het pensioenfonds voor de geestelijken. Opnieuw klinkt enthousiast applaus.

Politiek bezoek
Vlug wordt dan het altaar weggehaald en het podium herschikt: de komst van de Filipijnse president, mevrouw Arrojo, kondigt zich aan. Haar aanwezigheid op het feest binnen de kerk omstreden. Velen vinden haar niet echt opkomen voor de Filipijnse belangen. Haalde ze de Amerikanen niet opnieuw binnen nu deze steunpunten zoeken voor de zogenaamde oorlog tegen het terrorisme? Toch besloot de Obispo Maximo haar uit te nodigen, want er zijn eveneens IFI-leden die haar komst erg op prijs stellen. Allen steunen zijn beslissing. De kerk is op zulke ogenblikken één! En het is ongetwijfeld een duidelijk teken van maatschappelijke erkenning.
Met veel machtsvertoon komt de president aan. Ze komt trouwens recht van een ontmoeting met de Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken, Powell. Ook de parlementsvoorzitter is er en andere hoogwaardigheidsbekleders uit het politieke spectrum. De president spreekt de massa in het Tagolo toe, af en toe onderbroken voor enkele zinnen in het engels. Het is een toespraak met een hoog populistisch gehalte. Ook de elektriciteitsprijzen komen ter sprake. Die moeten omlaag. Maar het is wel de regering zelf die aan de basis van rampzalige stijging tijdens de afgelopen jaren ligt.

Slot
Het is bijna middag. Het vierentwintigurenfeest zit er bijna op. Een korte slotliturgie sluit het geheel af. De oecumenische gasten en de Nederlandse jongeren worden door de Obispo Maximo nog uitgenodigd voor de lunch. Daarbij worden vriendelijke woorden van dank en erkentelijkheid gewisseld. De afgelopen uren is de betrokkenheid op elkaar duidelijk nog gegroeid. Een vermoeide Obispo Maximo krijgt een staande ovatie: voor het feest en voor de kerk! We mogen er trots op zijn met deze kerk “partners in mission” te zijn.

Bericht uit de Filippijnen (5 augustus 2002)
De viering van het honderdjarig bestaan van de Filippijnse Kerk begon met een bijeenkomst van zognenaamde international churchleaders Als belangrijkste buitenlandse gasten kunnen vermeld worden: de primaat van de Australische kerk, de oecumene-bisschop van de Episcopaalse kerk van de USA, oecumenevertegenwoordigers van de Anglicaanse kerk-provincie van Noord India, de Lutherse kerk van Zweden en de Melanesische kerk. Bedoeling van deze goed georganiseerde bijeenkomst was de IFI de gelegenheid te geven de buitenlandse en oecumenische partners te informeren over ñleer en levenî. In een reeks van zes lezingen door eigen theologen en wat de laatste betreft: een afgevaardigde in het congres (een lid van de tweede kamer zou men in Nederland zeggen, werd een overzicht gegeven van het ontstaan van de kerk en van wat de kerk nu op theologisch en sociaal gebied beweegt. Alle verhalen bevestigden opnieuw het sterke engagement van de IFI met de Filippijnse samenleving. Deze kerk, die ontstond in de schoot van een arbeidersbeweging die het opkomen van de eigen rechten meteen koppelde aan de verdediging van de eigen nationale soevereniteit, heeft binnen de Filippijnse samenleving in dit kader een duidelijke plek verworden. Getuige daarvan is bv. het feit dat zij als waarnemer bij de onderhandelingen met het Nationaal Demokratisch front, een van de rebellenbewegingen, betrokken zijn. Zo wist de Obispo Maximo enkele jaren geleden na onderhandelingen in Utrecht, waar vertegenwoordigers van dit front verblijven, enkele gijzelaars vrij te krijgen. Overigens is ook onze aartsbisschop op de achtergrond bij deze onderhandelingen betrokken omdat bepaalde vertrouwelijke informatie door alle partijen aan zijn hoede is toevertrouwd. De stichting en de opbouw van de IFI is een heldenverhaal op zich. Toen de vakbondsleider Isabelo de los Reyes de Iglesia Filipina Independiente oprichtte. De roomse priester Gregorio Aglipay werd tot Obispo Maximo uitgeroepen en de opbouw van de kerk kon beginnen. (wordt vervolgd)